Wednesday, March 18, 2009

REPUBLIC OF ZAILAND

(CHANDRAMANI DEBBARMA, IFS)


I


Bolong hathai himphru,
Achumsa belai lengphru
Nugwi kha siyari lob lob kuphur hayung,
Zailand bini bumung.
Chisa kuchug samung nog,
Chinwi tongmani nog ---
Zailand ni rajdhani “Kwmaliya City”,
Rasa nog bwsa o tongo chati.
Yagra ari achrong,
Yagsi ari twirong,
Kwmaliya City ganao boiyarung
Zai gwnang boorokrog mwkhang kwchwng kwtwng.

II

Zailand o police army kwrwi,
Kwrwi silai patham,
Tongo kepeleng lam.

President, P.M ni bulletproof malkhung kwrwi
Bongni tongo pharuk model soundless birkhung,
Glass ni nukhung.
O birkhung foot chi kuchugtwi biro
Thutai phano baiya
Automatic shock absorber tongo.
Prime minister salo uaisa kami sakatwi biro,
“Shanti ni bani” tuno, premer bani tuno.
Langmani chamung, mangni chamung tuno
Million kaisa bosong borok no.

III


Republic of Zailand borokrog
Bongni jaiti no Zai-ish hwno.
Father of modern Zailand ni mung – Chirothchak
National tok – tog rangchak
National animal – Mwswirangchak
National khum – Khumpui.
National phang – agar
Zailand Dharmo ni mung – “Love-ism”

Ha tola tongo thograngchak, rangchak hoku
Ha gwnangwi agar satraini mukumu
Thaijak podre pod bwthai,
Salbrum ni chathai.
Zai-ish rog han-chaya
Chao mayungni ada.
Mang bwthar ya, muihan cha ya –
Puntog tanmani cherairog nugya
Aboni bagwi Violence kwrwi.

O Zailand o hada kuai manthog ya
Chuak arak siniya.
Hamjak mwsalai rwchablai samungtangkrak se
Zai-ish rogni tongthogma.
Chao mai kisa – chao bwthai kwbang,
Bwlai ni mui, dud ni manwi.
Podre pod bwthai kaijak,
Bebak ni tongo orchard,
Tongo rubber phang, gwnang bolong.

IV


Zailand ni borogrog kiyokjak,
Gyan Bigyan kuchugo achukjak.
Quality number one borokrog.
Geneti Engineering ni huijak elem
Bosongno tisakha rem rem.
Samungrog mechanized, computerized.
Borokrog jolina rwngya, nasle na rwngya
Bunani bwtharlaima rwngya.
Republic wngmani Silver Jubilee ni sal
Father of Nation thwimani chinwi bisi ulo o
Bisi chinwiba sal o
O Zai-ish jaiti kiyokjak kuchuk,
Belai siyan.
Modern Democratic ninangmani chengphru le
Phiya thwi kha borok kwbang.
Tabuk kwchang kwchang.

Genetic Engineering ni elem –
Rwkha bebak borok ni sagdug sag eng
Dalsa ahai soljak.
Bwrwirokno naisik nai di bebak no ek,
Chwla bo bebak no ek ahai.
Bebak borok ni bwkha o hamjakma kuplung
Bwkha naithok.
Aboni bagwi bwrwi naithok seglai ya,
Kaiphru ualaima kwrwi.

Zailand ni borokrog hik masa – sai masa
Nukhung naithok, Nuclear Family.

Aroni borokrog kwsrang,
Sag mangni bebank nanagmani,
Phola ni nang mani swnamna kwrwng.

V


Zailand parliament o
99 khorog sagbiring tongo
Berem kwnwi chaplaima
Center tai kami –
Kamirogo bebak nangmani manthogo
Chaplainairog kami o tongo.
Bong ni bisi ni samung ni berem;
Budget o puilani rem –
Kamirogono “City of God” swnamnani;
Gene bank swnamnani
Bebak cherai no gene injection rwnani
Kaham Character da nani –
Okra rogni gene bai treatment khwlainani.
Swrwngma; Hamjakma Bataimung
Mwnam kwrwi, yongkha kwrwi khlainani.

VI


Borok bai borok hamjakma
Kisa kebel no khairogma chubama,
Tai khakuphur sima kolom,
Rwlainani borom –
Phwrwngma tai bataima bwtang
O Zailand ni School Syllabus.
Charity samung, chubama samung
Cheraini simi rem rem phwrwngo.
“Manobta” kubui borokni model –
Bebak chwrai no swnamjago;
Pancha indrio no sokomor ni bagwi
Jyog biyam Compulsory tongo.

 

VII


Zailand ni borok kaham kwrag,
Kotor bemar manthok ya.
Natural cure raida romwi
Belai naithok sak.
Life belai perfect.
Nwichiba bisi o chinwi borok se thwi o.

Zai-ish rok zai gwnang bosong.
Chibai, kwthalai, mwnwima kwbang.
Tongthokma bisi –
Kwthar tongo mare marai yar kiching.

VIII


Gene Technology ni elem,
Ognai bohogni bwsarok ni –
Injection rw o kaham gene bai.
Choritro ham ya, bemar ham ya gene
Rasu wi tikhlai o.

Kaham gene bai achai rw o naithok cherai
“Superman” cherai.
Abo ni bagwi o Zailand –
Godland no, chuk ha no solokha.
Kwthar sikla sikli rwmai rwmai
Hamjakma simi bongni swami.
Mwtai nogni satrai hoku motomma ahai,
Motha Jisu Khristo achaima rwgwi tongthokma ahai
Zailand nogo nogo salbrumbrum tongthok.

IX


Zailand o tongo 99 muluk,
Hachuk hauar thena kuchug.
Bisi kwtham o uaisa chong sai –
Sai wi kwragno member chonglai.

O chonglaima raida hwnkhe –
Bisi bisi sabo khairogma kwrag,
Sabo chubama kwrag
Sabo hamjagma kwrag
Batai laimung panda wngo.

O Batailaimung o Gold Medal mannai
Chongjago cabinet minister.
Silver Jubilee bronze mannairog member wngo.
Kwmaliya City rajakhor o
Parliament kwtal o.

X


Zailand ni nokha kwlwi
Buphang bising bising kamirogo mwrwi mwrwi.
Kukila topetope toksa rangchak
Ha o kuplung rangchak.
Nightingle ni khorang kwtwi
Motomsai tongo sampari khumpui –
Ha gwnangwi.

Nobar sib sib
Sumui pungma ahai
Sachlang ni hapor kwsai.
Ranphlaiya twisa –
Kabna nang ya ha ni bwsa
Telekar tongthok o Zailand ha o.




Basic Kokborok Sentences and Numbers

Introduction - Mung
Hello. Khulumo

Whats your name?
Nini mung tamo?

My name is John.
Ani mung John.

A: How are you?
Nwng bahai tong?

B: I am fine. Thanks.
Ang Kahamno. Hambai

Basic Numbers - Lekhamung
1 = Sa
2 = Nwi
3 = Tham
4 = Brwi
5 = Ba
6 = Dok
7 = Sni
8 = Char
9 = Chuku
10 = Chi
11 = Chisa
12 = Chinwi
13 = Chitham
14 = Chibrwi
15 = Chiba
16 = Chidok
17 = Chisni
18 = Chichar
19 = Chichuku
20 = Nwichi
21 = Nwichisa
22 = Nwichinwi
50 = Bachi
100 = Sara
101 = Sara sa
102 = Sara nwi
110 = Sara chi
111 = Sara chisa
120 = Sara nwichi
121 = Sara nwichisa
150 = Sara bachi
200 = Nwira
500 = Bara
1000 = Sasai
1001 = Sasai sa
1010 = Sasai chi
1011 = Sasai chisa
1020 = Sasai nwichi
1021 = Sasai nwichisa
1050 = Sasai bachi
1100 = Sasai ra
1101 = Sasai ra sa
1110 = Sasai ra chi
1111 = Sasai ra chisa
1120 = Sasai ra nwichi
1121 = Sasai ra nwichisa
1150 = Sasai ra bachi
1200 = Sasai nwira
1201 = Sasai nwira sa
1210 = Sasai nwira chi
1211 = Sasai nwira chisa
1220 = Sasai nwira nwichi
1221 = Sasai nwira nwichisa
1250 = Sasai nwira bachi
1500 = Sasai bara
2000 = Nwisai
5000 = Basai
10,000 = Chisai
20,000 = Nwichisai
50,000 = Bachisai
100,000 = Sarasai
200,000 = Nwirasai
500,000 = Barasai
10,00,000 = Chirasai
20,00,000 = Nwichi rasai
50,00,000 = Bachi rasai
1,00,00,000 = Sarwjak
2,00,00,000 = Nwirwjak
5,00,00,000 = Barwjak
1,00,00,00,000 = Sara rwjak

Census 2001 report on Kokborok (Tripuri speakers)

Source:

http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/Census_Data_Online/Language/Statement1.htm

TRIPURI 854,023
1 Kokbarak 761,964
2 Reang 76,450
3 Tripuri 15,002
Others 607


N.B.
**Name of language and mother tongue(s) grouped under each language

*** Number of persons who returned the language (and the mother tongues grouped under each) as their mother tongue

Alphabets of Kokborok (Tripuri)

The alphabets of Kokborok are:

Vowels
A E I O U W

Consonants
B D G H J K L M N P R S T Y

Consonant clusters
Ch Kh Ph Th Ng

Vowel clusters
Ua Uo

Nasal Consonant
N'

High Tone
h